GERİLİM ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİ

GERİLİM ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİ

▪ Yüksek gerilimi istenen oranda düşüren ve primerle sekonder gerilimleri arasındaki faz farkı yaklaşık olarak sıfır derece olan bir trafodur. genel olarak 600 volttan daha büyük gerilimlerin doğrudan doğruya ölçü aletleri ile ölçülmesi tehlikeli olur. Çünkü aletlerin yüksek gerilimden yalıtılması çok zordur. Bu nedenle yüksek gerilimlerin ölçülmesinde gerilim transformatörleri kullanılır.

▪ Gerilim transformatörlerinin yapılışı, normal iki sargılı gerilim düşürücü transformatörlere benzer. Primer, ölçülmesi istenen yüksek gerilim şebekesine bağlanır. Bu nedenle primerin iyi şekilde yalıtılması gerekmektedir. Sekonder ise ölçü aletine (voltmetre veya çeşitli röleler) bağlanır.

Sekonder gerilimi çoğu zaman 100 veya 110 volttur. Sekonderden beslenen alet ve cihazların çok olması veya uzakta bulunması gibi durumlarda sekonder gerilimi 200 volt olabilir. Bunun dışında sekonder için 120 V ; 150 V gibi gerilimlere de rastlanabilir. Primer gerilimleri ise şebekenin anma gerilimlerine uygun yapılır. (üç fazlı yıldız bağlı şebekelerde primer sargı gerilimi şebeke gerilimi ’e bölünerek bulunan değerdir.)

▪ Ölçü transformatörlerinin sekonderine, gerektiğinde birkaç ölçü aleti de bağlanabilir. Ancak bunların güçleri toplamı, transformatörün anma gücünden büyük olamaz. Gerilim transformatörlerinin anma güçleri 10 - 15 - 25 - 30 - 50 - 75 - 100 - 150 - 200 - 300 - 400 ve 500 VA dir. Duyarlık sınıfları ise akım transformatörleri gibi 0,1 - 0,2 - 0,5 - 1 - 3 ve 5 dir

YAPISI

a-Primer sargı: Devreye paralel olarak bağlanır. İnce kesitli ve çok sipirli iletkenlerden sarılır.

b-Sekonder sargı: Primere göre kalın kesitli ve az sipirli iletkenlerden sarılır. Ölçü aletleri de sekondere paralel bağlanır.

c-Manyetik nüve: 0,50 mm kalınlığındaki silisli saçların preslenerek paketlenmesiyle meydana gelir.

d-Kullanılan izolasyon malzemesi: Kuru tiplerde sentetik (Epoksi) reçine ile izole edilir. Yağla izole edilen tipleri de vardır.

▪ Primer sargıya tatbik edilen AÇ gerilim nüvede değişken 0 manyetik akışım oluşturur. Bu akı nüve üzerinden devresini tamamlar. Sekonder sargı bu akının etkisinde kalır. Değişken bir manyetik akının etkisi altında kalan sekonder sargıda bir gerilim indüklenir.

GERİLİM TRANSFORMATÖRLERİN KORUNMASI

▪ Gerilim transformatöründe primer devre ile sekonder devre arasında bir kısa devre meydana geldiğinde; primer devre.gerilimi sekondere tatbik edilmiş olur. Bu durumdan sekonder devredeki ölçü aletleri de hasar görür. Aynı zamanda sekonder devreye yakın kişilerde bu durumdan zarar görebilir. Bunu önlemek için gerilim transformatörünün sekonder polarite olmayan ucu mutlaka topraklanmalıdır.

▪ Gerilim transformatörünün sekonder devresinde bir kısa devre meydana gelirse sekonderdeki ölçü aletleri çalışmaz. Kısa devre akımı sekonder sargıdan devresini tamamlar. Sekonder sargı ısınır, izolasyonu bozulur ve transformatör hasar görür.

▪ Transformatörün hasar görmesini önlemek için sekonder devredeki polarite uca mutlaka sigorta konur

▪ Uygulamada özel sektörün sayaç devresini besleyen gerilim transformatörünün sekonder devresine sigorta konmasına müsaade edilmez.

GERİLİM TRANSFORMATÖRLERİNİN SEMBOLLERLE GÖSTERİLİŞİ

▪ Gerilim transformatörleri her ülkenin standartlarında tek hat ve prensip şemalarında değişik sembollerle gösterilirler.Bazı ülkelerin tek hat ve prensip şemalarında gerilim trafolarının gösterilişleri verilmiştir.